Το παρασκήνιο της συμφωνίας για το Ταμείο Ανάκαμψης

Το πρωί της Παρασκευής η Angela Merkel και ο Emmanuel Macron έπιναν ανθρακούχο νερό σε μια ηλιόλουστη βεράντα με θέα την πόλη των Βρυξελλών περιμένοντας να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για το ευρωπαϊκό ταμείο Ανάκαμψης που οι δυο τους είχαν σχεδιάσει δύο μήνες νωρίτερα.

Μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας, οι ηγέτες της Γερμανίας και της Γαλλίας ανεφοδιάζονταν με πατατάκια και κρασί καθώς έδιναν μάχη για να μην καταρρεύσουν οι διαπραγματεύσεις.

«Crunchtime», αναφώνησε ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Mark Rutte, καθώς κάθισε στην παρέα τους σε μία ακόμη συνάντηση μαζί με τον Giuseppe Conte της Ιταλίας και την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen.

Με την οικονομία να παραπαίει από τις επιπτώσεις της πανδημίας και τους επενδυτές να αναμένουν μια αντίδραση, το σχέδιο που είχαν «ενορχηστρώσει» η Merkel και ο Macron θα σηματοδοτούσε ένα ιστορικό βήμα για το ευρωπαϊκό project εάν κατάφερναν να το προωθήσουν.

Και αυτή ήταν η στιγμή που επιτέλους ξεκινούσε να παίρνει σάρκα και οστά.

Είναι σπάνιες οι φορές που μια σύνοδος των 27 ηγετών της ΕΕ εκθέτει τόσο έντονα τις διαφωνίες τους. Ακόμη κι έτσι, κατάφεραν στο τέλος να την ολοκληρώσουν με μια συμφωνία που κάλλιστα θα μπορούσε να θεωρηθεί δομικός λίθος στη μακρά, αβέβαιη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Ο απολογισμός του Bloomberg μιας από από τις πιο δύσκολες διαπραγματεύσεις στην 63χρονη ιστορία της ΕΕ στηρίζεται σε αναφορές αξιωματούχων που συμμετείχαν στις συνομιλίες και ζήτησαν να διατηρηθεί η ανωνυμία τους εξαιτίας της ευαίσθητης φύσης της διαπραγμάτευσης.

Όταν οι ηγέτες συγκεντρώθηκαν την Παρασκευή για την πρώτη τετ α τετ συνάντησή τους μετά την πανδημία, γνώριζαν πού ακριβώς βρίσκονταν οι διαχωριστικές γραμμές.

Το αποτέλεσμα της συνόδου κορυφής εξαρτάτο από το να πειστεί ο Rutte και οι σύμμαχοί του από την Αυστρία, τη Δανία και τη Σουηδία να αποδεχθούν μια άνευ προηγουμένου μεταφορά πόρων στις οικονομίες του νότου που υπέφεραν περισσότερο από το ξέσπασμα της πανδημίας. Η αρχική πρόταση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel προέβλεπε τη διάθεση 500 δισ. ευρώ ως δωρεά για να αποφευχθεί η συσσώρευση περισσότερου χρέους στους πιεσμένους ισολογισμούς τους.

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, η συμφωνία θα χρειαζόταν ομοφωνία.

Επίθεση στην Κομισιόν

Αλλά οι καλοπροαίρετες συνομιλίες του πρωινού της Παρασκευής είχαν μέχρι το βράδυ μετατραπεί σε έναν λεκτικό πόλεμο, καθώς ο Rutte επιτέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το κακό ιστορικό της στο να διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη έχουν υπό έλεγχο τα οικονομικά τους.

Η Von der Leyen, Πρόεδρος της Κομισιόν, καθόταν σιωπηλή καθώς ο Rutte απαριθμούσε στην ομάδα περιπτώσεις στις οποίες ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ είχε αποτύχει να επιβάλει τους δημοσιονομικούς κανόνες. Οι διπλωμάτες αναρωτήθηκαν γιατί η der Leyen δεν υπερασπίστηκε τον οργανισμό της, στο «τιμόνι» του οποίου βρίσκεται από τον Δεκέμβριο.

Σύμφωνα με τον Ολλανδό ηγέτη, η ατμόσφαιρά ήταν βαριά.

Το Σάββατο το πρωί, με τον Rutte και τους συμμάχους του να αρνούνται να δεχτούν αυτό το ποσό επιδοτήσεων, ο Michel έκανε μια νέα πρόταση, αυτή τη φορά καλώντας για επιδοτήσεις 450 δισ. ευρώ. Εκείνο το βράδυ η Merkel και ο Macron συναντήθηκαν με τον Rutte καθώς προσπάθησαν να βρουν έναν δρόμο προς τα εμπρός αλλά αποχώρησαν, ξαφνικά, αφού οι προσπάθειές τους έπεσαν σε τοίχο.

«Φεύγουν μουτρωμένοι», σχολίασε ο Rutte, γνωρίζοντας ότι θα πρέπει να φέρει την όποια συμφωνία για επικύρωση σε ένα ολλανδικό κοινοβούλιο στο οποίο ελέγχει ακριβώς το 50% των εδρών.

«Εκβιασμός»

Μέχρι το μεσημέρι της Κυριακής, η ατμόσφαιρα ήταν τόσο τεταμένη που διπλωμάτες από όλες τις πλευρές προειδοποιούσαν ότι οι συνομιλίες θα μπορούσαν να καταρρεύσουν ανά πάσα στιγμή, σε μια καταστροφική αποτυχία που θα μπορούσε να προκαλέσει αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

«Η Ευρώπη εκβιάζεται», δήλωσε ο Ιταλός πρωθυπουργός Conte σε δημοσιογράφους.

Ο Conte και ο Rutte είχαν έρθει σε αντιπαράθεση εκείνο το απόγευμα, με τον Ιταλό ηγέτη να κατηγορεί τον Ολλανδό ομόλογό του ότι απατάται.

Δύο αξιωματούχοι με γνώση της συνομιλίας είπαν ότι ο Conte είπε στον Rutte ότι η αδιαλλαξία του μπορεί να τον κάνει ήρωα για μια μέρα στη χώρα του, αλλά θα είχε υψηλό κόστος για την Ευρώπη μακροπρόθεσμα, αν και η στιχομυθία αυτή αμφισβητήθηκε από έναν Ολλανδό αξιωματούχο.

Ο Conte, καθηγητής Νομικής προτού εισέλθει στην πολιτική, ήταν εξοργισμένος με την ολλανδική απαίτηση για βέτο στις μεμονωμένες εκταμιεύσεις, λέγοντας στον Rutte ότι αυτό δεν συμφωνεί με το δίκαιο της ΕΕ.

Ακόμη κι έτσι, οι δύο πλευρές άρχισαν να κινητοποιούνται.

Η επόμενη πρόταση του Michel προέβλεπε 400 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις. Ο Rutte και οι σύμμαχοί του δήλωσαν ότι θα μπορούσαν να δεχτούν τα 350 δισ. ευρώ.

Ο Macron και η Merkel συναντήθηκαν με ηγέτες ανατολικών χωρών που ανησυχούσαν ότι οι πληρωμές τους θα καταβάλλονταν μόνο αν σέβονταν την ανεξαρτησία θεσμών όπως τα δικαστήρια και τα μέσα ενημέρωσης.

Η απάντηση της Κομισιόν

Η Von der Leyen απάντησε στην κριτική του Rutte από την Παρασκευή και δέχτηκε χειροκροτήματα από άλλους ηγέτες. Ένας θυμωμένος Macron κατηγόρησε τους αντιρρησίες του Βορρά ότι αγνοούν την οικονομική πραγματικότητα και στη συνέχεια επέπληξε τον Αυστριακό Καγκελάριο Sebastian Kurz που σηκώθηκε για να απαντήσει σε ένα τηλεφώνημα.

«Συζητούσαμε επί 20 ώρες», είπε αργότερα ο Kurz. «Θεωρώ ότι το να βγεις έξω είναι κάποιες φορές φυσιολογικό». «Είναι κατανοητό ότι μερικοί άνθρωποι, όταν έχουν κοιμηθεί λίγο, θα χάσουν κάποια στιγμή την ψυχραιμία τους», πρόσθεσε.

Καθώς το ρολόι έδειξε μεσάνυχτα στην τέταρτη ημέρα, τα δημοσιονομικά «γεράκια» διεξήγαγαν έντονες συζητήσεις πάνω από ένα μπολ με κεράσια. Ο Antonio Costa της Πορτογαλίας απλώθηκε σε έναν καναπέ καθώς περίμενε να μαζευτούν ξανά όλοι οι ηγέτες. Οι βοηθοί έκλειναν για λίγο τα μάτια τους στους διαδρόμους.

Η Merkel και ο Macron συναντήθηκαν με τον Conte και την von del Layen προτού καλέσουν τον Rutte στη συνάντηση.

Επιτυχία

Εκεί κατέληξαν σε μια διατύπωση για τη διακυβέρνηση του Ταμείου η οποία θα μπορούσε να βρει σύμφωνες την Ιταλία και την Ολλανδία. Ο Rutte έφυγε από τη συνάντηση λέγοντας στους Ιταλούς αξιωματούχους ότι η νέα διατύπωση σήμαινε ότι δεν θα ασκούσε βέτο. Άρχισε να χτίζεται η συναίνεση γύρω από τα 390 δισ. ευρώ των επιδοτήσεων.

Μέχρι τη στιγμή που οι αντιπροσωπείες έφυγαν από το κτίριο Europa λίγο μετά το ξημέρωμα, αξιωματούχοι από το άκαμπτο στρατόπεδο έλεγαν ότι θα μπορούσαν να πετύχουν μια συμφωνία.

Η Δευτέρα ήταν η ημέρα που θα διευθετούνταν οι λεπτομέρειες και θα συμπληρώνονταν οι γέφυρες καθώς οι αξιωματούχοι «χτένιζαν» τις Βρυξέλλες για επιπλέον εσώρουχα και φρέσκες μάσκες προσώπου.

Η Merkel είχε συγκρουστεί με την πρωθυπουργό της Δανίας Mette Frederiksen την Κυριακή. Σε μια κίνηση συμφιλίωσης, αγόρασε στην ομόλογό της σοκολάτες και οι δυο τους τις μοιράστηκαν στο περιθώριο των συνομιλιών.

Μέχρι το δείπνο -καροτόσουπα, μπακαλιάρος και κέικ λεμονιού-  οι 27 ήταν ικανοποιημένοι, αλλά πίεζαν για ακόμη περισσότερα, καθώς οριστικοποιούνταν οι λεπτομέρειες.

Οι Ιταλοί αξιωματούχοι γιόρτασαν όταν ο Conte διεκδίκησε και πέτυχε μια αλλαγή στις υποχρεώσεις των ηγετών κατά την επίβλεψη του ταμείου – οι ενστάσεις θα έπρεπε να αναλύονται, όχι «αποφασιστικά», αλλά «εξαντλητικά». Οι Δανοί πρόσθεσαν περισσότερα από 50 εκατομμύρια ευρώ στην επιστροφή τους από τον προϋπολογισμό υποστηρίζοντας ότι υπήρχε τυπογραφικό λάθος στο κείμενο. Επίσης, την τελευταία στιγμή, μαλάκωσαν οι διατάξεις που αποσκοπούσαν στο να βάλουν φρένο στα αντιδημοκρατικά πρότυπα χωρών.

Ακόμα και τότε, οι ηγέτες έπρεπε να περιμένουν αρκετές ώρες για να ολοκληρωθεί η γραφειοκρατία. Οι Δανοί αξιωματούχοι μιλούσαν για ταινίες, οι Λιθουανοί έπαιξαν σκάκι, ο Kurz επέστρεψε στην αίθουσα της αυστριακής αντιπροσωπείας με την ομάδα του και ήπιε μερικές γουλιές Diet Coke καθώς συζητούσε τις εξελίξεις των προηγούμενων τεσσάρων ημερών.

Λίγο μετά τις 5 π.μ. της Τρίτης, οι 27 ηγέτες συγκεντρώθηκαν για μια τελευταία φορά στον πέμπτο όροφο του κτιρίου Europa. Ο Rutte αστειεύτηκε ότι ήθελαν ελάχιστο χρόνο ακόμη για να καταρρίψουν το ρεκόρ της μεγαλύτερης σε διάρκεια συνόδου κορυφής του 2000. Αλλά το πιο σημαντικό ήταν ότι η συμφωνία είχε κλείσει. 

«Διαπραγματεύσεις τόσο έντονες όσο αυτές, προκαλούν συναισθήματα σε όλους τους συμμετέχοντες, απελευθερώνουν αδρεναλίνη», είπε μετέπειτα ο Michel. «Μερικές φορές έχεις την αίσθηση ότι δεν πρόκειται να λειτουργήσει, μερικές φορές νιώθεις ότι χρειάζεται να τα παρατήσεις, μερικές φορές νιώθεις ότι πρέπει απλώς να σηκώσεις τα μανίκια σου και να συνεχίσεις.»

Source link