Nâng cấp hạ tầng sân bay và nới lỏng thị thực giúp du lịch Việt cất cánh

Sáng nay tại phiên hiến kế về du lịch, nằm trong khuôn khổ Diễn đàn kinh tế tư nhân Việt Nam 2019, các chuyên gia đã chỉ ra cần phải có chính sách đột phá về thị thực và cải tiến hạ tầng sân bay, du lịch Việt Nam sẽ cất cánh.

Xét duyệt visa 

Ông Lương Hoài Nam – Phó tổng giám đốc Công ty Ngôi Sao Việt, thành viên Hội đồng tư vấn du lịch đánh giá visa là yếu tố quan trọng với du lịch. Đây là vấn đề nhận quan tâm hàng đầu trong chính sách phát triển du lịch của các nước.

Còn ông Đinh Việt Phương – thành viên HĐQT kiêm Phó tổng giám đốc Vietjet cho biết hiện số đường bay quốc tế của hãng nhiều hơn đường bay trong nước. Một trong những điều du khách quan tâm là visa và họ đánh giá cao giải pháp e-visa (thị thực điện tử).

“Công tác xét duyệt visa thông thoáng cộng thêm kênh thị thực điện tử đã tạo điều kiện thu hút thêm nhiều khách du lịch”, ông Phương đánh giá. 

Cụ thể mỗi ngày Vietjet có 15 chuyến bay từ TP HCM, Hà Nội, Hải Phòng, sắp tới Cam Ranh đến Hàn Quốc. Ở chiều đến, khách Hàn Quốc đến Việt Nam bằng Vietjet tăng 45% nhờ được miễn visa. Ngược lại, ở chiều đi, khách Việt Nam sang xứ sở kim chi cũng tăng đột biến nhờ chính sách đặc biệt là TP HCM, Hà Nội, Đà Nẵng được cấp visa 5 năm.

Ngoài ra, chính sách “visa mềm” của Hàn Quốc cũng là một điểm nổi bật. Quốc gia này miễn visa cho những người du lịch, thương mại thường đến đây. Ví dụ trong 2 năm, du khách đã đến 3 lần thì lần 4 trở đi được miễn visa.

“Việc mở rộng quốc gia được miễn visa, e-visa cần cân đối nhiều phương diện như lợi ích, hợp tác song phương, an ninh quốc gia…”, Phó tổng giám đốc Vietjet nói.

Đề cập đến vai trò Cục Quản lý xuất nhập cảnh, ông Phương nhấn mạnh công tác xuất nhập cảnh đồng bộ và tích cực giúp đã giúp hành khách làm thủ tục nhanh trong thời gian cả ngày lẫn đêm, nhất là trong bối cảnh lượng khách quốc tế đến càng ngày càng tăng. 

Theo ông Phương, hải quan là lực lượng quan trọng trong công tác xuất nhập cảnh. Vì vậy ông mong cơ quan xem xét để thời gian hành khách nhận hành lý nhanh nhất vì có trường hợp mất cả một tiếng đồng hồ. Tức là chỉ một phút để nhận dấu nhập cảnh nhưng đến 59 phút còn lại để chờ hành lý, gây ách tắc, quá tải nhà ga đến. Hiện nguồn nhân lực hải quan tại các sân bay du lịch quốc tế như Đà Nẵng, Cam Ranh, Phú Quốc đang thiếu trầm trọng.

Cải thiện hạ tầng sân bay 

Nhiều bất cập về cơ sở hạ tầng hàng không không theo kịp sự phát triển của ngành. Tính đến tháng 3/2019, Việt Nam đang có 22 cảng trong đó có 9 cảng quốc tế. Giai đoạn 2014-2018, chúng ta là quốc gia có tốc độ phát triển hàng không nhanh hàng đầu thế giới cùng Trung Quốc, Ấn Độ. Kết quả này nhờ chính sách mở cửa và sự tham gia của kinh tế tư nhân. 

Từ năm 2014 đến nay, lượng khách tăng 103%, vượt qua con số 100 triệu lượt. Tỷ lệ du khách đến Việt Nam tăng 20,5% mỗi năm. Tuy vậy, năng lực hệ thống kết cấu hàng không hiện nay đang thiếu hụt về hạ tầng, cản trở đến kinh tế và du lịch. Nhiều sân bay đang quá tải khi vượt qua công suất thiết kế. 

“Mặc dù vậy nhưng đây cũng có thể là tín hiệu mừng vì có thể nhiều địa phương đang mong muốn có sân bay quá tải, ví dụ như sân bay Điện Biên, vì không có tăng trưởng về số hành khách suốt nhiều năm qua”, ông Phương nói.

Đại diện Vietjet cho rằng 99% đơn vị làm du lịch là doanh nghiệp tư nhân. Nếu nguồn ngân sách gặp khó khăn cho đầu tư cơ sở hạ tầng, vai trò của tư nhân cần được thúc đẩy hơn. Nếu được giao, tư nhân có thể hoàn thành trong 12-18 tháng một nhà ga mới và có thể làm thay đổi cả năng lực cạnh tranh, khai thác ở sân bay. 

Vì thế vai trò của tư nhân cần được thúc đẩy hơn trong các lĩnh vực hàng không khác, như cảng hàng không quốc tế Vân Đồn do tư nhân đầu tư. Ông Phương nhấn mạnh việc quy hoạch cần có sự đánh giá toàn diện để giải quyết cấp bách tình trạng ách tắc giao thông.

Hiện các cảng hàng quốc tế lớn đang là các cảng hàng không gặp phải nhiều vấn đề nhất. Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng và Cam Ranh đang trong tình trạng quá tải nghiêm trọng; Nội Bài, Cát Bi, Phú Quốc cũng đã “chạm” ngưỡng tới hạn của công suất thiết kế và dự báo tình trạng quá tải thường xuyên sẽ xảy ra trong thời gian gần sắp tới. Mặc dù các cảng trên đã được đầu tư xây dựng mới các công trình kết cấu hạ tầng trong thời gian qua.

Nhà ga quốc tế Cam Ranh có công suất thiết kế 2,5 triệu hành khách, chỉ sau 6 tháng đón 3 triệu hành khách vượt công suất thiết kế. Đến tháng 1/2019 đón 1,8 triệu hành khách và buộc phải nghĩ đến phương án nâng công suất lên 5 triệu hành khách.

Thực tế trên cho thấy công tác dự báo để lập quy hoạch và lập kế hoạch chiến lược dài hạn phát triển kết cấu hạ tầng chưa được triển khai hiệu quả dẫn đến việc xác định quy mô đầu tư chưa hợp lý (đa số công trình đạt tới hạn công suất trong thời gian ngắn 1-2 năm sau khi hoàn thành). Ngoài ra, tiến độ triển khai các dự án chậm, chi phí đầu tư chưa phù hợp cũng là các vấn đề cần được xem xét nghiêm túc trong thời gian tới.

Cũng theo ông Phương, sự thiếu đồng bộ trong hạ tầng hàng không sẽ gây nên nhiều khó khăn trong sức cạnh tranh du lịch quốc gia. Ví dụ, sân bay Đà Nẵng và Phú Bài, Đà Nẵng 2018 vận chuyển được 13 triệu hành khách. Phú Bài cách đó 70km thì chỉ được 1,7 triệu hành khách. Con số này nói lên tầm quan trọng của hạ tầng hàng không.

Nhìn từ các nước trong khu vực, ông Phương bày tỏ quan điểm phát triển du lịch không thể tách rời với sự đồng bộ của hạ tầng hàng không. Malaysia có 33 triệu dân, đón nhận 26 triệu hành khách du lịch, 62 sân bay. Thái Lan có 70 triệu dân, năm qua 38 triệu hành khách ghé đến và 52 sân bay. Singapore chỉ có 6 triệu dân nhưng lượng khác du lịch gấp 3 lần dân số lên tới 18 triệu người. Đảo quốc này có một sân bay duy nhất và đang tiếp tục xây một sân bay khác.

Toàn cảnh phiên hội thảo.

Trong bối cảnh hiện nay, ông Phương cho rằng sự tham gia đóng góp của kinh tế tư nhân để đầu tư phát triển hạ tầng hàng không cần được thúc đẩy mạnh mẽ, thiết thực hơn nữa nhằm tạo ra những cảng hàng không có chất lượng dịch vụ tốt, sức cạnh tranh trong khu vực. Là đối tượng trực tiếp sử dụng các dịch vụ cảng hàng không, Vietjet đã đưa ra 4 kiến nghị về hạ tầng hàng không.

Đầu tiên cần nâng cao năng lực, rà soát quy hoạch hiện trạng cũng như xây dựng lại, triển khai đầu tư xây dựng. Trong trường hợp ngân sách đầu tư các công trình hàng không gặp khó khăn thì nên mở rộng, kêu gọi các khối đầu tư khu vực tư nhân tham gia. Họ có thể đầu tư một phần hoặc toàn bộ cho các cảng mới hay đã hiện hữu, nhằm đảm bảo tiến độ, hiệu quả và chất lượng công trình theo kế hoạch đề ra.

Tiếp đến kiện toàn các văn bản pháp lý về đầu tư kết cấu hạ tầng hàng không nhằm tạo ra môi trường đầu tư bình đẳng với các thành phần kinh tế. Xây dựng cơ chế ưu đãi, giảm thủ tục hành chính nhằm thu hút các nguồn lực xã hội tham gia đầu tư hạ tầng hàng không. Cần lập quy hoạch dài hạn hệ thống kết cấu hàng không, có sự tham gia của đơn vị tư vấn quốc tế có uy tín, kinh nghiệm nhằm đảm bảo tính độc lập, chính xác trong công tác tư vấn. Đưa ra chiến lược phát triển ngành hàng không nói chung đến giai đoạn 2030 và xa hơn nữa.

Ông Đinh Việt Thắng – Cục trưởng Cục Hàng không đánh giá cao vai trò của Vietjet trong sự phát triển của ngành hàng không, sự xuất hiện của hãng giúp cả ngành có nhiều chuyển biến.  Ông cũng khẳng định hàng không đang có nhiều hạn chế như hạ tầng cơ sở, vấn đề đảm bảo yêu cầu phát triển bền vững và an toàn. 

Về chính sách cho tư nhân phát triển hàng không, thực tế trong thời gian qua chúng ta đã đẩy mạnh, tạo điều kiện cho tư nhân tham gia, đề nghị khuyến khích nhưng cũng cần phải có hành lang pháp lý đầy đủ. Quan điểm của Nhà nước là phát triển bền vững, bao gồm cả những dự án phát triển cảng hàng không. Ngoài ra, quy hoạch phát triển hàng không nên có sự tham gia của tư vấn nước ngoài để đạt tầm nhìn khách quan và dài hạn hơn.

Hoài Nhơn