Ủy ban chứng khoán vẫn thuộc Bộ Tài chính

Báo cáo tiếp thu giải trình dự Luật Chứng khoán chiều 12/8, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau về địa vị pháp lý của Uỷ ban Chứng khoán. Trong quá trình lấy ý kiến, phần lớn đại biểu Quốc hội thống nhất Ủy ban chứng khoán Nhà nước cần độc lập, thuộc Chính phủ để quyết định nhiều vấn đề trực tiếp hơn theo thông lệ quốc tế.

Nhưng vẫn có ý kiến cho rằng, mô hình Ủy ban này nên thuộc Bộ Tài chính, vì “đang hoạt động tốt, phù hợp với chủ trương của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội”. Tuy nhiên, cần quy định theo hướng tăng thẩm quyền, bảo đảm tính độc lập cho Ủy ban chứng khoán trong hoạt động.

Số ý kiến khác lại đề nghị, dù theo mô hình nào cũng cần bảo đảm tính độc lập cho Ủy ban chứng khoán Nhà nước trong hoạt động để có đủ thẩm quyền trực tiếp tổ chức quản lý và giám sát toàn diện thị trường chứng khoán.

Trước nhiều quan điểm trái chiều, Uỷ ban Kinh tế đề xuất 3 phương án về mô hình hoạt động của Uỷ ban Chứng khoán. Phương án 1, Ủy ban chứng khoán nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính. Đây là phương án như Chính phủ đã trình nhưng có chỉnh lý theo hướng bổ sung thêm một số quyền hạn, nhiệm vụ.

Phương án 2, Ủy ban chứng khoán nhà nước trực thuộc Bộ Tài chính, nhưng cần tăng thêm tính độc lập, thẩm quyền của Ủy ban chứng khoán nhà nước và thẩm quyền của Ủy ban chứng khoán nhà nước với Sở giao dịch chứng khoán và Tổng công ty lưu ký, sát với pháp luật của những nước có mô hình tương tự. 

Phương án 3, là Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước độc lập, trực thuộc Chính phủ. 

Kết luận phiên thảo luận chiều 12/8, Phó chủ tịch Phùng Quốc Hiển cho hay, Uỷ ban thường vụ Quốc hội thống nhất phương án “Uỷ ban Chứng khoán vẫn thuộc Bộ Tài chính” như hiện tại và tăng thẩm quyền cho cơ quan này. Quan điểm này đã từng được cơ quan thường trực Quốc hội thống nhất quan điểm tại phiên họp 33, diễn ra hồi tháng 4/2019.

“Việc giữ Uỷ ban Chứng khoán thuộc Bộ Tài chính sẽ giúp thị trường tài chính ổn định trong bối cảnh hiện nay”, ông Hiển nói. Tuy nhiên, theo ông, cần bổ sung thêm một số quyền cho Uỷ ban Chứng khoán, để phù hợp với thực tiễn, pháp luật. 

Thảo luận trước đó, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng nêu ý kiến, giữ mô hình hoạt động của Uỷ ban Chứng khoán như hiện nay, là thuộc Bộ Tài chính, bởi “Việt Nam có đặc điểm riêng khác với các nước”.

Trong khi đó, Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng thì lưu ý, bối cảnh thị trường tài chính quốc tế phức tạp hiện nay và những đặc điểm riêng có của thị trường tài chính Việt Nam thì “nhất thiết phải có Bộ lo, van an toàn đảm bảo độ bền vững của nền tài chính quốc gia”. Do đó, theo bà, Uỷ ban Chứng khoán thuộc Bộ Tài chính là phương án khả thi.

Về mô hình Sở giao dịch chứng khoán, các ý kiến thảo luận đều thống nhất chỉ nên có một Sở giao dịch. Luật không quy định chi tiết việc đặt cơ quan này ở đâu, mà giao Chính phủ quy định trên cơ sở tổng kết hoat động của 2 sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội, TP HCM. “Sở giao dịch chứng khoán nên đặt ở nơi trung tâm tài chính giao dịch sôi động nhất, không nhất thiết đặt tại Thủ đô”, Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân góp ý.

Giải trình sau đó về mô hình Sở này, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng cũng đồng tình với đa số ý kiến chỉ nên thiết kế “một Sở, hai sàn giao dịch chứng khoán”. Ông Dũng tiết lộ, Bộ Tài chính đã hoàn chỉnh đề án Sở Giao dịch chứng khoán, trình Thủ tướng quyết định. Cụ thể, Sở giao dịch chứng khoán sẽ được đặt tại Hà Nội để “phù hợp với điều kiện vận hành, ứng phó với tình hình bất bình thường, thuận tiện cho việc xử lý, kết nối công nghệ thông tin”.

Ngoài ra, việc phân chia này cũng phù hợp với mô hình sàn giao dịch TP HCM là nơi tập hợp các doanh nghiệp cổ phần lớn, còn sàn Hà Nội sẽ là nơi giao dịch cổ phiếu, trái phiếu Chính phủ…

Cũng tại phiên họp, các ý kiến thống nhất không cho phép doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo chào bán chứng khoán riêng lẻ. Phó chủ tịch Phùng Quốc Hiển phân tích, phần lớn doanh nghiệp khởi nghiệp, sáng tạo là doanh nghiệp vừa và nhỏ, nếu cho phép chào bán chứng khoán riêng lẻ có thể “sẽ có nhiều rủi ro, dẫn tới hiệu ứng domino trên thị trường”. “Các doanh nghiệp này cần vốn, nhưng có thể huy động qua các kênh khác, tránh rủi ro cho thị trường tài chính”, ông Hiển nêu quan điểm.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng cho rằng, việc cho phép doanh nghiệp khởi nghiệp chào bán chứng khoán riêng lẻ có thể ảnh hưởng tới tính an toàn của thị trường tài chính, chứng khoán. “Trong điều kiện hiện nay chưa nên quy định điều này”, bà Ngân nói.

Ông Vũ Hồng Thanh – Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế nói thêm, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đã được cụ thể hoá trong nhiều luật hiện hành. Cụ thể, Luật doanh nghiệp đã có quy định cụ thể đối với chào bán cổ phần riêng lẻ với công ty không phải là công ty đại chúng.

Ngoài ra, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ & vừa và Nghị định 38/2018 đã có cơ chế hỗ trợ vốn và đầu tư cho các doanh nghiệp này thông qua Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Vì thế, việc cho phép doanh nghiệp chào bán chứng khoán ra công chúng trên thị trường chứng khoán, ông Thanh nhấn mạnh, sẽ ảnh hưởng đến tính an toàn của thị trường và không bảo đảm tính bình đẳng đối với các thành viên khác.

Dự kiến, dự Luật Chứng khoán sửa đổi được đưa ra thảo luận lần cuối và thông qua tại kỳ họp 8 cuối năm nay. 

Anh Minh